Budowanie asertywności

Zwykle mówi się o niej w odniesieniu do osób, które są uległe. Biorą na siebie dodatkowe zadania i problemy nawet, kiedy nie mają czasu, energii lub ochoty się tym zajmować.

Rzeczywiście, umiejętność odmowy to jest jeden z aspektów asertywności, ale nie jedyny. Wbrew pozorom osoby agresywne oraz manipulujące innymi także powinny nauczyć się właśnie asertywnej postawy.

Definicje asertywności są różne:

– Postawa szacunku wobec siebie i innych (kanał YT psycholożki Aleksandry Hulewskiej),

– Posiadanie i wyrażanie własnego zdania oraz bezpośrednie wyrażanie emocji i postaw w granicach nienaruszających praw i psychicznego terytorium innych osób oraz własnych, bez zachowań agresywnych, a także obrona własnych praw w sytuacjach społecznych (Wikipedia),

– Umiejętność wyrażania swoich myśli, uczuć i poglądów z zachowaniem własnych granic i przy poszanowaniu granic innych ludzi (Poradnik Zdrowie).

Wspólna dla tych definicji jest zasada równości: twoje granice i potrzeby są tak samo ważne, jak granice i potrzeby innych osób. Nie ważniejsze ani nie mniej ważne.

Czym JEST asertywność?

– Szacunkiem do siebie,

– Wyrażaniem własnego zdania,

– Jasnym komunikowaniem swoich granic,

– Szacunkiem do innych,

– Umiejętnością, którą można opanować

Czym NIE jest asertywność?

– Sposobem na osiąganie zawsze tego, co chcemy,

– Sposobem manipulacji,

– Egoizmem,

– Agresją,

– Ignorowaniem innych,

– Wrodzoną cechą,

– Rozwiązaniem wszystkich problemów.

Ostatni punkt z tej listy może wzbudzić wątpliwości, więc wyjaśniamy: czasem są sytuacje, w których asertywne zachowanie wcale nie będzie najlepsze ze wszystkich możliwych. Na przykład, kiedy masz do czynienia z osobą, która wymachuje bronią, być może dostosowanie się do jej oczekiwań i uległość będzie bezpieczniejszym rozwiązaniem.

Oto prawa asertywności, o których warto pamiętać:

– Możesz prosić o to, co chcesz, i domagać się tego, czego potrzebujesz. Pamiętaj tylko, że osoba partnerska ma prawo do odmowy,

– Masz prawo odmawiać bez poczucia winy,

– Możesz mieć własne zdanie, uczucia i emocje, i masz prawo je wyrażać,

– Masz prawo zdecydować, czy chcesz się angażować w cudze problemy czy nie,

– Możesz nie wiedzieć i nie rozumieć różnych rzeczy,

– Masz prawo do popełniania błędów,

– Masz prawo odnosić sukcesy,

– Masz prawo podejmować własne decyzje i przyjmować ich konsekwencje,

– Masz prawo zmienić zdanie,

– Masz prawo do prywatności,

– Masz prawo do niezależności,

– Masz prawo się zmienić,

– Masz prawo zachowywać się asertywnie.

Jak nauczyć się asertywności?

W internecie jest wiele materiałów poświęconych tej tematyce. Warto jednak uważać: czasem postawa asertywna jest mylona z agresywną lub manipulacyjną. Trzeba umieć odróżnić te typy zachowań. Agresja służy zdominowaniu kogoś i często wyrządzeniu mu szkody.

Manipulacja ma na celu wywieranie wpływu na inne osoby, aby ich zachowania były zgodne z zamiarem manipulanta.

Asertywne komunikaty są wyrażone wprost, ale jednocześnie z szacunkiem. Najważniejszym elementem nauki asertywności jest stosowanie jej zasad w praktyce.

Obejrzenie wszystkich filmów i przeczytanie wszystkich książek na ten temat bez wątpienia da Ci dużą wiedzę, ale umiejętność asertywnej komunikacji to, no właśnie, umiejętność, którą można wyćwiczyć.

Blokady asertywności

I na tym etapie praktykowania często możesz trafić na trudności – wewnętrzne blokady, które powstrzymują Cię przed asertywnym zachowaniem.

– Przekonanie, że asertywność nie ma sensu, bo nic nie da. Czasem to prawda – Twoja asertywna postawa może nie przynieść oczekiwanego skutku. W wielu wypadkach jednak zadziała!

– Obawa, że inne osoby negatywnie Cię ocenią za próbę asertywnego zachowania: odrzucą cię, wyśmieją, odizolują, zareagują agresywnie. Rzeczywiście czasem może się pojawić taka reakcja. Osoby przyzwyczajone do twojej uległości i wykorzystujące ją mogą się zdenerwować zmianą zachowania. Zazwyczaj jednak te obawy są na wyrost. A nawet gdyby tak się zdarzyło – może czas najwyższy zastanowić się nad taką relacją, w której nie możesz szanować swoich potrzeb i bronić swoich granic?

– Obawa, że po prostu nie dasz rady. Że asertywność jest dla ciebie za trudna. Może się tak zdarzyć. Ale czy to jest powód, żeby nie próbować? Pamiętaj, że masz prawo do porażek i popełniania błędów. Kiedy nie uda się za pierwszym czy drugim razem, spróbuj trzeci, dziesiąty i pięćdziesiąty. To nie jest tak, że jeśli nie uda Ci się zachować asertywnie, to jest jakaś ogromna porażka – w żadnym wypadku!

Asertywne ściągi – gotowe techniki

Zapoznaj się z technikami asertywnymi. Są to gotowe scenariusze, jak postępować w różnych sytuacjach, aby reagować asertywnie. Te techniki to między innymi:

– Zdarta płyta – cierpliwe, kilkukrotne powtarzanie komunikatu, kiedy rozmówca zdaje się go nie słyszeć bądź ignorować,

– Komunikat „ja” – mówienie o sobie i ze swojej perspektywy,

– Zamiana oceny w opinię – spokojne zwrócenie uwagi na to, że rozmówca właśnie wypowiedział swoją opinię, a nie niepodważalny fakt, na przykład: „Rozumiem, że taka jest Twoja opinia, ja tak nie uważam”.

– Poszukiwanie krytyki – poproszenie o doprecyzowanie ogólnej, najczęściej krzywdzącej dla nas krytyki, na przykład: „Co dokładnie jest tu źle zrobione? Dlaczego to jest źle?”.

Spróbuj wykorzystać te techniki w praktyce. Jeśli twoje obawy przed negatywną reakcją są zbyt silne, a mimo starań wciąż nie udaje się wprowadzić asertywności w życie, warto porozmawiać z psychologiem czy psychoterapeutą.