Formy agresji kobiet doświadczających przemocy w relacji intymnej

Agresor zazwyczaj jest osobą, która posiada deficyty w funkcjonowaniu społecznym.

Czuje się odizolowany od swojego otoczenia. To poczucie czyni, w jego postrzeganiu, osobę partnerską jedną z nielicznych, która mu towarzyszy. Pojawia się więc lęk przed stratą, który wywołuje zachowania zaborcze i przemocowe.

Najważniejszymi zjawiskami psychologicznymi, które charakteryzują taką relację, są:

– „Pranie mózgu”,

– Syndrom wyuczonej bezradności,

– Syndrom sztokholmski,

– Efekt „psychologicznej pułapki”.

Efekt psychologicznej pułapki pojawia się, gdy ofiara odczuwa współodpowiedzialność za zachowania osoby partnerskiej. Dąży do poprawy poprzez dostosowanie się do agresywnych zachowań. Spełnienie oczekiwań nie jest jednak możliwe, już od początku. Osoba partnerska przyjmuje na siebie większą pulę wyzwań, a w pewnym momencie nie jest w stanie im sprostać. Tworzy to uzasadnienie „zasłużyłxm na agresję”. Na tym etapie ofiara przekonana jest, że włożyła za dużo w utrzymanie relacji, aby jej zakończenie było możliwe.

„Pranie mózgu” to technika, jaką stosują sprawcy przemocy w rodzinie, bazująca na: – izolowaniu ofiary od środowiska tak, aby nie mogła otrzymać pomocy i pozostawała pod całkowitą kontrolą sprawcy,

– Podporządkowaniu ofiary poprzez wymuszanie drobnych przysług,

– Dezorientacji ofiary w sytuacji polegającą na stosowaniu na przemian kary i nagrody celem podtrzymania nadziei na pozytywną zmianę,

– Obarczaniu ofiary obowiązkami ponad jej siły, a następnie karanie za to, że sobie z nimi nie radzi,

– Wzbudzaniu w ofierze poczucia zagrożenia i niepewności co do mającej nastąpić przyszłości

– Upewnianiu ofiary we władzy sprawcy.

W okresie całego życia więcej niż 1 na 3 kobiety (35,6%) i więcej niż 1 na 4 mężczyzn (28,5%) relacjonuje doświadczenie przemocy ze strony osoby partnerskiej.

Kobiety doświadczające agresji w relacjach często same wykazują agresję wtórnie.

Przeprowadzono badanie oceniające zależności między poziomem gniewu u obu partnerów mierzonym w ciągu dnia a następującym po nim konfliktem. Poziom gniewu nie różnicował kobiet będących w związkach, w których dochodziło do przemocy od tych, które jej nie doświadczały. Różnicowały je natomiast strategie radzenia sobie z tą emocją. Agresja nie oznacza wyłącznie przemocy stosowanej zwrotnie do partnera.

Doświadczenia przemocy wpływa na nasilenie poziomu autodestruktywności, która objawia się m.in. samouszkodzeniami, narażaniem się na urazy, samobójstwem, uzależnieniami, obniżoną samooceną.

Agresja u kobiet przejawia się na wiele sposobów, które nie zawsze prowadzą do ujścia negatywnych emocji.

Samoagresja może występować w formie:

– Samoagresji emocjonalnej – przejawiającej się m.in. negatywną samooceną, poniżaniem siebie czy pojawianiem się myśli samobójczych,

– Samoagresji fizycznej – polegającej na zadawaniu sobie bólu, samookaleczeniach czy próbach samobójczych.

Agresja ukryta natomiast przejawia się wrogością wobec otoczenia, dużym stopniem nieuświadomionych skłonności agresywnych.

Wrogość wobec otoczenia manifestuje się podejrzliwością, nieufnością i negatywnym nastawieniem do ludzi. Nieuświadomione tendencje agresywne mogą przejawiać się w akceptowanych społecznie zachowaniach polegających na demonstrowaniu swojej siły czy przewagi.

Agresja skierowana na zewnątrz może być stosowana w sposób:

– Pośredni – obśmiewanie, plotkowanie,

– Słowny — kłótnie, narzekanie, przeklinanie,

– Fizyczny – bicie osoby, do której kieruje się swoje agresywne impulsy. Często akty te usprawiedliwiane są koniecznością obrony.

Autoagresja fizyczna manifestuje się brakiem umiejętności konstruktywnego odreagowania i skłonnością do redukcji napięcia poprzez wyrządzanie sobie krzywdy, zadawanie sobie fizycznego bólu lub podejmowanie prób samobójczych.

Według badań, prawdopodobieństwo pojawienia się agresji ukrytej rośnie, jeśli osoba hamuje zachowania agresywne. Gdy występują czynniki blokujące bezpośrednią agresję, wzrastać będą reakcje pośrednie.

Jeśli czynnikami hamującymi są zasady moralne ofiary, ucieka ona do zachowań autoagresywnych.

Kobiety doświadczające aktów przemocy ze strony swojego partnera statystycznie znacznie częściej kierują swoją agresję na siebie. Najczęściej wyrażają ją w formie ukrytej, przeżywając otaczających siebie ludzi jako nieprzychylnych. Mechanizmy obronne nie wywołują wytworzenia dominującej wrogości wobec sprawcy, lecz wobec otoczenia. Osoba partnerska pozostaje w więzi traumatycznej, rzadko kiedy na przemoc odpowiadając przemocą lub ucieczką.