Manipulacja – jak ją rozpoznać?

Jesteś złx i rozczarowanx, że osoba partnerska ciągle pisze z kimś i scrolluje Instagram, kiedy jesteście razem. Prosisz, aby przestałx to robić, mówisz, jak się z tym czujesz. Nagle osoba partnerska wybucha złością. Twierdzi, że się narzucasz i próbujesz ją kontrolować. Zapominasz, od czego się zaczęło i próbujesz się bronić.

Niemal każdy raz na jakiś czas stosuje jakieś techniki manipulacji. Czasem świadomie, innym razem nie. Często nie wiemy nawet, że jakieś zachowanie jest manipulacją – zarówno osoba manipulowana, jak i manipulująca miewa ten problem.

Niestety, są też ludzie, którzy manipulują bezustannie. Kiedy jesteś z kimś takim blisko, w codziennym kontakcie możesz mierzyć się z nieuczciwymi próbami wywarcia na ciebie wpływu. Poniżej dowiesz się, jak rozpoznać manipulację, jakie mogą być jej konsekwencje i jak można się bronić.

Jak rozpoznać manipulację?

Ważnym sygnałem są twoje odczucia i emocje. Nie lekceważ ich!

Jeśli:

– Jesteś zdezorientowanx,

– Niejednokrotnie robisz coś dla kogoś, nie do końca chcąc to zrobić,

– Czujesz się winnx i trudno Ci określić, z jakiego dokładnie powodu,

– Masz wątpliwości co do swoich odczuć albo pamięci, często myślisz „może mi się wydawało”, „może już wariuję”,

– Rezygnujesz z tego, co lubisz i co Cię interesuje. Może nawet nie wiesz już, jak chcesz spędzać czas wolny – najczęściej robicie to, co pasuje drugiej osobie, dostosowujesz się, aby uniknąć konfliktów,

– Unikasz pewnych rzeczy czy zachowań na wszelki wypadek, żeby nie doprowadziły do tarć czy konfliktów, często odruchowo i nieświadomie…

…to bardzo prawdopodobne, że jesteś w relacji z kimś, kto tobą manipuluje. To prowadzi do utrwalenia i wzmocnienia wymienionych wyżej problemów. To wszystko z kolei może prowadzić do takich konsekwencji, jak utrata poczucia własnej wartości, apatia czy nawet stany lękowe albo depresja. Uporczywe manipulowanie drugim człowiekiem to przemoc psychiczna.

Jakie techniki manipulacji są stosowane w związkach?

Twoja dziewczyna ma za jakiś czas wesele w rodzinie. Nie chcesz iść, poza tym pracujesz w weekendy i jeśli pójdziesz na wesele, to zwyczajnie stracisz pieniądze. Przecież często wychodzicie razem, odwiedzaliście niedawno jej rodzinę. Ona mówi, że przez ciebie będzie się źle czuła, no i jak będzie wyglądać przed rodziną? Dlaczego chcesz zostawić ją samą w takim momencie? Nie kochasz jej już?

Istnieją różne techniki manipulacji, które mają Cię skłonić do takiego zachowania, jakiego oczekuje manipulant/ka:

– Wywieranie presji: oczekiwanie odpowiedzi natychmiast lub bardzo szybko, „stanie nad głową”,

– Manipulacja okolicznościami: przykładowo, kiedy osoba partnerska prosi o coś lub domaga się czegoś, wcześniej przygotowawszy romantyczny wieczór we dwoje – jest cudownie do momentu, w którym się okazuje, że właściwym celem nie było okazanie miłości, ale zmanipulowanie drugiej osoby, aby się na coś zgodziła,

– Brak jasnej komunikacji, mówienia wprost,

– Pasywna agresja,

– Przypochlebianie się: „Nikt tego nie robi tak dobrze jak ty”, „Ty potrafisz to najlepiej”,

– często kiedy chodzi o uzyskanie czegoś lub zrobienie rzeczy, których druga osoba nie chce robić,

– Zniekształcanie, przeinaczanie faktów: czyichś słów lub zachowań,

– Odgrywanie ofiary, wzbudzanie poczucia winy,

– Udawanie, że nie rozumie się, o czym mówi druga osoba,

– Krytyka i porównania z innymi (więcej o nadmiernej krytyce tutaj [link do tekstu Kiedy krytyka partnera jest nadmierna]),

– Stopa w drzwiach – technika często wykorzystywana w sprzedaży i biznesie, ale na co dzień też skutecznie wykorzystywana między ludźmi. Polega na tym, żeby najpierw poprosić o coś drobnego, a potem przejść do „dużej” prośby,

– Drzwiami w twarz – technika odwrotna do „stopy w drzwiach”. Najpierw otrzymujesz prośbę bardzo dużą, praktycznie niemożliwą do realizacji, a kiedy się nie zgadzasz, pada mniejsza, bardziej realistyczna prośba. Tę zazwyczaj już się spełnia, aby nie wyjść na kogoś chamskiego, niemiłego czy samolubnego,

– Ktoś robi Ci dużo przysług, nawet kiedy nie prosisz o to i jest niezmiernie miły, ale oczekuje tego samego w zamian i wypomina Ci, ile dobrego dla Ciebie robi,

– Gaslighting (więcej tutaj [link]),

– Love bombing (więcej tutaj [link]),

– Zatajanie i przemilczanie różnych kwestii,

– Projekcja – oskarżanie innych o to, co manipulująca osoba sama robi,

– Silent treatment (więcej tutaj [link]).

Sposoby obrony przed manipulacją

Chcesz iść do klubu z koleżankami, ale wahasz się. Ostatnio kiedy poszłaś, skończyło się to pretensjami od Twojego chłopaka i sugestiami, że go zdradzasz. Mocno Cię to zabolało, bo nie umiesz sobie wyobrazić bycia z kimś innym, a on rzuca takie oskarżenia bez powodu. Nie chcesz drugi raz być w takiej sytuacji.

Najlepszą obroną przed manipulacją jest asertywność i umiejętność nieulegania emocjom.

Poniższe sposoby mogą być pomocne:

– Wyznaczaj swoje granice i konsekwentnie się ich trzymaj (więcej o stawianiu granic tutaj [link]),

– Trzymaj się głównego tematu rozmowy: jeśli poruszasz temat zmywania naczyń, nie pozwalaj się wciągnąć w dyskusję o tym, że „ty nigdy nie sprzątasz łazienki”,

– Daj sobie czas przy podejmowaniu decyzji – masz prawo się zastanowić, zanim się na coś zgodzisz. Powiedz po prostu „Pomyślę o tym”, „Za godzinę/jutro dam Ci znać”,

– Staraj się nieco hamować swoje emocje: wiadomo, że można się wkurzyć, kiedy ktoś niesłusznie Cię o coś oskarża lub zupełnie przeinacza to, co robisz albo mówisz. Takie jest właśnie cel manipulacji: masz się dać porwać emocjom, zacząć bronić lub złościć, a potem to będzie użyte jako argument przeciwko tobie,

– Koryguj kłamstwa i przeinaczenia na zasadzie zdartej płyty – bez złości, w asertywny sposób (więcej na temat budowania asertywności tutaj [link do tekstu]),

– Pamiętaj, że masz prawo odmawiać.

Nie warto liczyć na to, że taka manipulująca osoba się zmieni i nagle zacznie traktować Cię lepiej. Asertywne podejście może być trudne, ale daje efekty. Jeśli jej zachowanie już zdążyło źle wpłynąć na twoją pewność siebie i samopoczucie, poszukaj pomocy. Ważne w takiej sytuacji jest, żeby porozmawiać z kimś zaufanym: przyjaciel, może ktoś z rodziny. Jeśli obawiasz się ich reakcji albo spodziewasz się, że nie dostaniesz wsparcia, zadzwoń na telefon zaufania. Porozmawiaj z psychologiem lub psychoterapeutą, szczególnie jeśli masz niskie poczucie własnej wartości albo zastanawiasz się, czy nie zwariowałxś. Zaufaj sobie i zadbaj o siebie.