Rodzaje terapii

Psycholog, psychoterapeuta, psychiatra?

Psychiatra – doktor nauk medycznych zajmujący się rozpoznawaniem i leczeniem zaburzeń psychicznych i emocjonalnych. To psychiatra dobiera leki i decyduje o przyjęciu na oddział psychiatryczny. Wizyta u psychiatry zaczyna się od wywiadu: psychiatra pyta m.in o historie chorób w rodzinie, o rozwój objawów czy o inne choroby. Może zlecić kolejne badania, które ułatwią diagnozę. Jeśli chodzisz już np. do psychologa, może prosić Cię o skontaktowanie z nim, w celu podzielenia się odczuciami. Wszystko to służy odpowiedniej diagnozie. Psychiatra może również zasugerować typ terapii, ale sam się tym nie zajmuje. Psychiatra prowadzi terapię biomedyczną, najczęściej są to po prostu leki.

Psycholog i psychoterapeuta. Psycholog to osoba, która ukończyła jednolite studia magisterskie na kierunku psychologicznym. Psycholog ma kompetencje umożliwiające prowadzenie konsultacji, po których może zaproponować Ci psychoterapię, lub wizytę u psychiatry. Psychoterapeuta to psycholog, które zdecydował się na dalsze kształcenie dające uprawnienie do prowadzenia psychoterapii, musi też posiadać tytuł magistra studiów o profilu humanistycznym lub społecznym, przejść szkolenie teoretyczne i praktyczne oraz odbyć szkolenie kliniczne.

Czyli: do psychologa kierujesz się, gdy nie wiesz, czy terapia lub farmakoterapia jest dla Ciebie. Psychoterapeuta, jak sama nazwa wskazuje, przeprowadza terapię w wybranym nurcie, a psychiatra zajmuje się diagnozą i dobraniem leku.

Psychoanalityk – to terapeuta ze stopniem doktora nauk medycznych lub psychologii, który ukończył studia podyplomowa kształtujące w prowadzeniu terapii, w oparciu o teorie Sigmunda Freuda i jego następców. Freud twierdził, że wszelkie problemy, są efektem wyparcia problemu, które „zrzucone” do poziomu nieświadomości, dobijają się do głosu jako symptomy. Zadaniem psychoanalityka jest pomóc pacjentowi we wprowadzeniu nieświadomie wypartych, jeszcze w dzieciństwie, myśli do świadomości.

Dobraniem rodzaju terapii zajmuje się psychoterapeuta, aczkolwiek psycholog także może zasugerować wybór konkretnej terapii.

Nurty terapeutyczne:

Terapie psychodynamiczne: to rodzaj terapii, który wyewoluował z psychoanalizy.

Kładzie nacisk na inne czynniki niż te, na które kładł Freud. Skupia się bardziej na wpływie aktualnego środowiska i społeczeństwa, z uwzględnieniem podstawowych potrzeb człowieka takich jak potrzeba akceptacji i szacunku. Przyczyną traumy są złe relacje interpersonalne i brak poczucia bezpieczeństwa. Terapia polega na dotarciu do nabytych w przeszłości wzorców i uświadomieniu sobie ich działania. W książce „Psychologia i życie” znajdujemy trafne porównanie: w psychoanalizie terapeuta jest detektywem, poszukującym źródeł konfliktów, co ma pomóc uświadomieniu ich sobie i rozwiązaniu.

Terapie behawioralne: to rodzaj terapii, zakładający, że zachowania tzw. „anormalne”, nabywa się w ten sam sposób, co zachowania normalne, w wyniku procesu uczenia się pewnych wzorców i schematów. Zachowania anormalne to zachowania, jak każde inne, są próbą dostosowania się człowieka do otoczenia. Taka terapia opiera się więc na uczeniu się poprawnych wzorców i oduczaniu niepoprawnych. Nie bój się, nie będzie to jednak przebiegało jak w szkole, nikt nie będzie Cię za nic karał ani wymuszał na Tobie wkuwania regułek. Chodzi o zrozumienie, skąd wzięło się pewne zachowanie czy schemat myślenia lub działania, jak się ukształtowało, jak się utrwaliło i jak można na to wpłynąć. Może pamiętasz ze szkolnych lekcji przyrody zajęcia o warunkowaniu i przeciwwarunkowaniu – to właśnie na tym polega terapia behawioralna. Na wytwarzaniu pewnych reakcji, które zastąpią reakcje niepożądane.

We wcześniej wspominanej przeze mnie książce, terapeuta zajmujący się terapią behawioralną jest jak trener, który ma nauczyć Cię odpowiednich reakcji i schematów, a oduczyć tych niepożądanych.

Terapie behawioralne dzielą się na kolejne podtypy, najpopularniejsze to terapia poznawczo-behawioralna, terapia depresji oraz terapia poznawcza.

Terapia Gestalt: Głównym celem terapii jest osiągnięcie samoświadomości poprzez umożliwienie zrozumienia i wyrażenia stłumionych emocji oraz poznanie i zrozumienie mechanizmów, które są pozostałością po niedokończonych sprawach, które wyparto lub zignorowano, a które mają wpływ na budowanie nowych relacji.

Terapia Ericksonowska: Terapeuta pracujący w ten sposób, traktuje pacjenta jako niepowtarzalną jednostkę.

Terapia jest dostosowywana do potrzeb, a terapeuta stara się wykorzystać metody, umożliwiające wydobycie narzędzi, które pacjent już posiada, a teraz należy je wzmocnić. Każdy bowiem posiada zasoby, umożliwiające wydobycie się z choroby.

W terapii Ericksonowskiej kładzie się nacisk na to, co teraz i na to, co w danej chwili można zmienić.

Rodzaje terapii dzielą się nie tylko ze względu na cel, ale też na okoliczności ich przeprowadzania, możemy wyróżnić: terapię indywidualną, terapię rodzinną, terapię par oraz środowiskowe grupy wsparcia.

Cena: na terapię i do psychiatry można umówić się na NFZ lub prywatnie. W tym drugim przypadku cena terapii waha się od 100 do 200 zł, a wizyta u psychiatry od 100 do 300 zł, zazwyczaj pierwsza wizyta u psychiatry jest najdroższa i najdłuższa.

Należy do tego doliczyć ewentualny koszt leków, ponieważ pewna ich część nie jest refundowana. Jednak, spokojnie, zasadniczo nie są one drogie, a za te najpopularniejsze i najczęściej stosowane otrzymujemy przynajmniej częściowy zwrot kosztów. Prywatnie nie zawsze oznacza lepiej, tym bardziej że większość specjalistów pracuje zarówno w instytucjach publicznych, jak i w prywatnych poradniach, jednak z pewnością w prywatnych poradniach czas oczekiwania jest krótszy. Jeśli chodzi o czas oczekiwania na wizytę, to bywa różnie. Zależy niestety od szczęścia, na pierwszą wizytę można czekać pół roku, można czekać parę tygodni. Nie warto się jednak tym zniechęcać, gdy już zostanie się wpisanym na listę pacjentów zazwyczaj okres oczekiwania jest krótszy i zależy od umowy z lekarzem i od Twojego stanu.

Do psychologa i do psychiatry trzeba mieć ukończone 18 lat lub mieć zgodę opiekuna prawnego, który często jest też proszony o udział w pierwszym spotkaniu. Jednak psychologa i psychiatrę obejmuje tajemnica zawodowa. Oznacza to, że psycholog ani psychiatra nie może informować rodziców o treści terapii, chyba że Twoje życie jest zagrożone.

Co jeśli rodzice nie wyrażają zgody?

Pamiętaj, że dostęp do pomocy psychologicznej oraz medycznej jest twoim prawem, a zapewnienie tego jest obowiązkiem rodzica!

– Po pierwsze: jeśli potrzebujesz doraźnej pomocy możesz zwrócić się do psychologa szkolnego, jeśli masz do niego dostęp,

– Po drugie, warto skorzystać z numerów zaufania (przytoczone poniżej).

Pomoc „na już”:

Podstawowe numery:

116 123 – telefon zaufania. Działa od poniedziałku do piątku, w godzinach

14:00–22:00. Każdy konsultant posiada wykształcenie psychologiczne, lub pokrewne.

116 111– telefon zaufania dla młodzieży. Czynny 7 dni w tygodniu, całą dobę. Każdy konsultant posiada wykształcenie psychologiczne lub pokrewne.

Lista innych numerów antydepresyjnych i antykryzysowych:
https://forumprzeciwdepresji.pl/wazne-telefony-antydepresyjne

Interwencja kryzysowa: To forma krótkotrwałej pomocy psychologicznej, zazwyczaj obejmuje jedno, dwa spotkania i skupia się bezpośrednio na przyczynie kryzysu.

Interwencja kryzysowa nie zastąpi terapii, jest formą pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, np. w kryzysie samobójczym, po doświadczeniu przemocy, utracie pracy, czy śmierci kogoś bliskiego. Nie każdy psycholog jest przeszkolony do przeprowadzenia interwencji kryzysowej.

Widzisz osobę w kryzysie samobójczym?

– Dzwoń na numer 112! Konsultant doradzi Ci, jak reagować i wezwie odpowiednie służby.

– Możesz również namówić taką osobę do zgłoszenia się na izbę przyjęć placówki psychiatrycznej w Twojej okolicy.

Źródła:

• Philip G. Zimbardo, Richard J. Gerrig, Psychologia i życie, Wydawnictwo naukowe PWN.
  https://forumprzeciwdepresji.pl/wazne-telefony-antydepresyjne [dostęp 12 lipca 2022].
• https://epedagogika.pl/zasady-i-zadania/niezgoda-na-badanie-diagnostyczne-wporadni.-jakie-kroki-moze-podjac-psycholog-3435.html [dostęp 14 lipca 2022].
• 1https://www.depresjaza.pl/psychoterapia/psychoterapia-ericksonowska [dostęp24 lipca 2022].