Budowanie asertywności
Zwykle mówi się o niej w odniesieniu do osób, które są uległe. Biorą na siebie dodatkowe zadania i problemy nawet, kiedy nie mają czasu, energii lub ochoty się tym zajmować.
Rzeczywiście, umiejętność odmowy to jest jeden z aspektów asertywności, ale nie jedyny. Wbrew pozorom osoby agresywne oraz manipulujące innymi także powinny nauczyć się właśnie asertywnej postawy.
Definicje asertywności są różne:
– Postawa szacunku wobec siebie i innych (kanał YT psycholożki Aleksandry Hulewskiej),
– Posiadanie i wyrażanie własnego zdania oraz bezpośrednie wyrażanie emocji i postaw w granicach nienaruszających praw i psychicznego terytorium innych osób oraz własnych, bez zachowań agresywnych, a także obrona własnych praw w sytuacjach społecznych (Wikipedia),
– Umiejętność wyrażania swoich myśli, uczuć i poglądów z zachowaniem własnych granic i przy poszanowaniu granic innych ludzi (Poradnik Zdrowie).
Wspólna dla tych definicji jest zasada równości: twoje granice i potrzeby są tak samo ważne, jak granice i potrzeby innych osób. Nie ważniejsze ani nie mniej ważne.
Czym JEST asertywność?
– Szacunkiem do siebie,
– Wyrażaniem własnego zdania,
– Jasnym komunikowaniem swoich granic,
– Szacunkiem do innych,
– Umiejętnością, którą można opanować
Czym NIE jest asertywność?
– Sposobem na osiąganie zawsze tego, co chcemy,
– Sposobem manipulacji,
– Egoizmem,
– Agresją,
– Ignorowaniem innych,
– Wrodzoną cechą,
– Rozwiązaniem wszystkich problemów.
Ostatni punkt z tej listy może wzbudzić wątpliwości, więc wyjaśniamy: czasem są sytuacje, w których asertywne zachowanie wcale nie będzie najlepsze ze wszystkich możliwych. Na przykład, kiedy masz do czynienia z osobą, która wymachuje bronią, być może dostosowanie się do jej oczekiwań i uległość będzie bezpieczniejszym rozwiązaniem.
Oto prawa asertywności, o których warto pamiętać:
– Możesz prosić o to, co chcesz, i domagać się tego, czego potrzebujesz. Pamiętaj tylko, że osoba partnerska ma prawo do odmowy,
– Masz prawo odmawiać bez poczucia winy,
– Możesz mieć własne zdanie, uczucia i emocje, i masz prawo je wyrażać,
– Masz prawo zdecydować, czy chcesz się angażować w cudze problemy czy nie,
– Możesz nie wiedzieć i nie rozumieć różnych rzeczy,
– Masz prawo do popełniania błędów,
– Masz prawo odnosić sukcesy,
– Masz prawo podejmować własne decyzje i przyjmować ich konsekwencje,
– Masz prawo zmienić zdanie,
– Masz prawo do prywatności,
– Masz prawo do niezależności,
– Masz prawo się zmienić,
– Masz prawo zachowywać się asertywnie.
Jak nauczyć się asertywności?
W internecie jest wiele materiałów poświęconych tej tematyce. Warto jednak uważać: czasem postawa asertywna jest mylona z agresywną lub manipulacyjną. Trzeba umieć odróżnić te typy zachowań. Agresja służy zdominowaniu kogoś i często wyrządzeniu mu szkody.
Manipulacja ma na celu wywieranie wpływu na inne osoby, aby ich zachowania były zgodne z zamiarem manipulanta.
Asertywne komunikaty są wyrażone wprost, ale jednocześnie z szacunkiem. Najważniejszym elementem nauki asertywności jest stosowanie jej zasad w praktyce.
Obejrzenie wszystkich filmów i przeczytanie wszystkich książek na ten temat bez wątpienia da Ci dużą wiedzę, ale umiejętność asertywnej komunikacji to, no właśnie, umiejętność, którą można wyćwiczyć.
Blokady asertywności
I na tym etapie praktykowania często możesz trafić na trudności – wewnętrzne blokady, które powstrzymują Cię przed asertywnym zachowaniem.
– Przekonanie, że asertywność nie ma sensu, bo nic nie da. Czasem to prawda – Twoja asertywna postawa może nie przynieść oczekiwanego skutku. W wielu wypadkach jednak zadziała!
– Obawa, że inne osoby negatywnie Cię ocenią za próbę asertywnego zachowania: odrzucą cię, wyśmieją, odizolują, zareagują agresywnie. Rzeczywiście czasem może się pojawić taka reakcja. Osoby przyzwyczajone do twojej uległości i wykorzystujące ją mogą się zdenerwować zmianą zachowania. Zazwyczaj jednak te obawy są na wyrost. A nawet gdyby tak się zdarzyło – może czas najwyższy zastanowić się nad taką relacją, w której nie możesz szanować swoich potrzeb i bronić swoich granic?
– Obawa, że po prostu nie dasz rady. Że asertywność jest dla ciebie za trudna. Może się tak zdarzyć. Ale czy to jest powód, żeby nie próbować? Pamiętaj, że masz prawo do porażek i popełniania błędów. Kiedy nie uda się za pierwszym czy drugim razem, spróbuj trzeci, dziesiąty i pięćdziesiąty. To nie jest tak, że jeśli nie uda Ci się zachować asertywnie, to jest jakaś ogromna porażka – w żadnym wypadku!
Asertywne ściągi – gotowe techniki
Zapoznaj się z technikami asertywnymi. Są to gotowe scenariusze, jak postępować w różnych sytuacjach, aby reagować asertywnie. Te techniki to między innymi:
– Zdarta płyta – cierpliwe, kilkukrotne powtarzanie komunikatu, kiedy rozmówca zdaje się go nie słyszeć bądź ignorować,
– Komunikat „ja” – mówienie o sobie i ze swojej perspektywy,
– Zamiana oceny w opinię – spokojne zwrócenie uwagi na to, że rozmówca właśnie wypowiedział swoją opinię, a nie niepodważalny fakt, na przykład: „Rozumiem, że taka jest Twoja opinia, ja tak nie uważam”.
– Poszukiwanie krytyki – poproszenie o doprecyzowanie ogólnej, najczęściej krzywdzącej dla nas krytyki, na przykład: „Co dokładnie jest tu źle zrobione? Dlaczego to jest źle?”.
Spróbuj wykorzystać te techniki w praktyce. Jeśli twoje obawy przed negatywną reakcją są zbyt silne, a mimo starań wciąż nie udaje się wprowadzić asertywności w życie, warto porozmawiać z psychologiem_lożką czy psychoterapeutą_tką.